MEB’in yürüttüğü çalışma kapsamında 12 yıllık zorunlu eğitimin kısaltılması için düzenlemede son aşamaya gelindi. Tartışmalar sürerken TEDMEM, “Ortaöğretimi Yeniden Düşünmek” başlıklı raporunda 3+1 modelini önerdi. Buna göre, istihdama katılmak isteyen lise öğrencilerine 11. sınıf sonunda diploma verilmesi ve 12. sınıfın mesleki uzmanlaşma yılı olarak düzenlenmesi öngörülüyor.
Önümüzdeki hafta yapılması beklenen kabine toplantısında 4+4+4 sisteminin son 4 yılıyla ilgili değişikliklerin masaya yatırılması bekleniyor.
TEDMEM’in raporuna göre, 1997 yılında %38 olan ortaöğretimde net okullaşma oranı 2011’de %67’ye, günümüzde ise %90’a yaklaştırılarak önemli bir başarı elde edilmiş. Kız öğrencilerin okullaşma oranı erkekleri geçmiş durumda. TEDMEM, bu başarıyı eğitimde kapsayıcılık ve fırsat eşitliği açısından “geri dönülmemesi gereken bir kazanım” olarak nitelendiriyor.
Türkiye’de liseler gençleri yükseköğretime ve istihdama hazırlamada yetersiz kalıyor. Bu durumu destekleyen göstergeler arasında üniversiteye geçişte yapay yığılma, liselerin işlev kaybı ve sınav baskısının okulu değersizleştirmesi yer alıyor.
MEB verilerine göre, 20 gün ve üzeri devamsızlık oranı ilkokullarda %11,6, ortaokullarda %14,8, genel ortaöğretimde %27, mesleki ve teknik ortaöğretimde ise %46,6’ya kadar çıkıyor. Öğrencilerin %56’sı okulun hayata hazırlamadığını, %35’i ise okulu zaman kaybı olarak görüyor.
Ortaöğretimin yeniden yapılandırılmasında belirlenen ilkeler şunlar:
-
Eğitime erişim bir haktır; nitelik bu hakkın içini doldurur.
-
Süre ve biçim değil; nitelik ve anlam tartışılmalı.
-
Sistem sınavlara değil, hayata hazırlamalı.
-
Kararlar bilimsel kanıt ve çocuk gelişimi verilerine dayanmalı.
-
Öğrenciler sistemin sorunu değil, öznesidir.
-
Çocuğun yüksek yararı nihai ölçüt olmalı.
Önerilen modele göre 12. sınıf, öğrencilerin ilerlemek istedikleri yükseköğretim alanlarıyla uyumlu ileri düzey akademik derslerle yeniden tasarlanacak. Böylece üniversiteye hazırlık süreci okul içinde yönlendirici biçimde yürütülerek, okulu yeniden değerli hâle getirirken ailelerin özel kurs ve dershane yükü azalacak. Mesleki eğitim ise haftada bir gün akademik eğitim ve dört gün iş yeri temelli uygulama ilkesine dayalı olarak yeniden yapılandırılacak.
