İsrail’in Haziran 2025’te İran’ın nükleer altyapısına yönelik başlattığı hava operasyonlarında Natanz, Fordo ve Arak gibi kritik tesisler hedef alındı. Ancak İran’ın güneyinde yer alan ve ülkenin en büyük nükleer tesislerinden biri olan Buşehr Nükleer Santrali bu saldırılardan etkilenmedi. Uzmanlara göre, santralin bu süreçte hedef alınmamasında Rusya’nın teknik ve diplomatik varlığı kilit rol oynuyor.
Buşehr Nükleer Santrali nerede?
İran’ın Buşehr eyaletinde, Basra Körfezi kıyısında yer alan santral, Tahran’ın yaklaşık 1.200 kilometre güneyinde bulunuyor. Halileh ve Bandargeh köyleri arasında konumlanan tesis, stratejik konumuyla dikkat çekiyor.
1975’te Alman şirketlerce başlatılan inşaat, 1979’daki devrim ve İran-Irak Savaşı nedeniyle yarım kaldı. 1995’te Rusya ile imzalanan iş birliği sonucu tamamlanan tesis, 2011’de elektrik üretimine başladı ve 2013’te İran’a devredildi.
Enerji üretiminde kilit rol
İran’ın sivil nükleer enerji kapasitesinin sembolü olarak gösterilen Buşehr, 1.000 megavatlık üretim kapasitesiyle ülkenin elektrik şebekesine ciddi katkı sağlıyor. Tesis, aynı zamanda İran’ın bilimsel ve teknolojik bağımsızlığının da simgesi konumunda.
İlk etapta 60 megavat olan üretim, 2012’de 940 megavata, 2015’te ise 3.000 megavata yükseldi. Bu artış, santralin ülke enerji arzı içindeki payını artırarak onu vazgeçilmez bir altyapı haline getirdi.
İsrail neden Buşehr’e saldırmadı?
İsrail, Haziran 2025’te İran’ın Natanz, Fordo ve Arak gibi nükleer tesislerine yönelik geniş çaplı hava saldırıları düzenledi ancak Buşehr Nükleer Santrali bu operasyonlardan etkilenmedi. Tesiste 250 Rus teknisyenin çalışıyor olması ve Rusya’nın santraldeki varlığını sürdürme kararlılığı İsrail'in saldırılarının bu bölgeye yoğunlaşmasına engel oldu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 18 Haziran'da St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda, Buşehr’de 250 Rus uzmanının görev yaptığını belirterek “Oradan çıkmıyoruz, bu bir destektir” dedi.
Putin, ayrıca İsrail ile İran'da çalışan Rus personelin güvenliği konusunda bir anlaşma sağlandığını vurguladı. Rusya’nın Buşehr’deki varlığı, İsrail için diplomatik ve stratejik bir engel oluşturuyor. Bir saldırı durumunda Rus teknisyenlerin zarar görmesi, Moskova ile Tel Aviv arasında ciddi bir krize yol açabilir.
Buşehr’in sembolik ve stratejik önemi
Buşehr Santrali, İran’ın uluslararası arenadaki nükleer yüzünü temsil ediyor. Natanz ve Fordo gibi uranyum zenginleştirme merkezlerinden farklı olarak enerji üretimi temelli olması nedeniyle sivil nitelik taşıdığı öne sürülüyor.
Ancak yine de Batı ve İsrail tarafından dikkatle izlenen tesis, olası bir çatışmada yüksek risk taşıyor. Özellikle Rusya’nın müdahil olması, Buşehr’i siyasi olarak “dokunulmaz” hale getiriyor.
