“Çocuklarımız neleri sevmiyorlar ki…
Uçurtmayı seviyorlar sözgelişi,
Bir havalandı mı uçurtmaları
Daha da güzelleşiyorlar.
Maviliklerde gözleri
Özgürlüğü yaşıyorlar
Uçurtmalarla birlikte.
Koparıp da iplerini hele
Bir kurtuldular mı ellerinden,
Öylesine seviniyorlar ki,
Gidiş o gidiş, bile bile…” Rıfat Ilgaz
Rıfat Ilgaz’ın bu dizelerinde, çocukların saf neşesi, özgürlük anlayışı ve dünyaya bakışlarındaki çocuksu masumiyet öne çıkıyor. Uçurtma, şiirde yalnızca bir oyuncak değildir; çocukların özgürlüğe açılan kapısı, hayallerinin gökyüzüyle buluştuğu bir semboldür.
Uçurtma göğe yükseldikçe çocukların iç dünyası da genişler, gözleri maviliklerde umut arar. Uçurtmanın ipinin kopması ise yetişkinler için bir kayıp gibi görünse de çocuklar için özgürlük ve sevinç anıdır. Onlar için uçurtmanın gidişi, hayallerin sınırsızlığı ve hayatın akışına duydukları içten teslimiyettir.
Şiir, çocukların dünyasında kaygıların değil, anın güzelliğinin; kaybetmenin değil, özgürlüğün ağır bastığını hatırlatır. Rıfat Ilgaz, çocukların saf sevincini anlatırken aslında yetişkinlere de bir mesaj verir: Özgürlüğü ve mutluluğu en iyi çocuklar bilir ve yaşarlar.
Türk edebiyatının en etkili isimlerinden biri olan Rıfat Ilgaz, Anadolu insanını, toplumsal gerçekleri ve özellikle çocukların dünyasını samimi, yalın ama derinlikli bir dille anlatan önemli bir yazardır. Mizah, toplumcu gerçekçilik ve insana dair güçlü gözlem yeteneği onun eserlerinin temel taşlarını oluşturur. “Hababam Sınıfı” ile geniş kitlelerin tanıdığı Ilgaz, yalnızca güldüren değil, güldürürken düşündüren bir yazardı.
Rıfat Ilgaz’ın çocuklara olan sevgisi, onların masumiyetine duyduğu saygı şiirlerinde sıkça görülür. O, çocukları birer “gelecek umudu” ya da “korunması gereken varlıklar” olarak değil, kendine özgü bir dünyası olan bireyler olarak görür. Çocukların haklarını, özgürlüklerini ve mutluluklarını savunan bir toplumcu bakışa sahiptir. Bu nedenle eserlerinde sık sık çocukların saf neşesini, adalet duygusunu ve özgürlük arayışını işlediği görülür.
Her yıl 20 Kasım tarihinde kutlanan Dünya Çocuk Hakları Günü, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kabul edildiği gün olarak tüm dünyada anlamlı bir yer taşır. Bu sözleşme, çocukların yalnızca korunması gereken bireyler değil; “hak sahibi bireyler” olduğunu tüm dünyaya ilan eden en geniş kapsamlı belgelerden biridir.
Dünya genelinde milyonlarca çocuk hâlâ savaşların ortasında büyüyor, istismara uğruyor, yoksullukla mücadele ediyor ya da eğitim hakkından mahrum yaşıyor. Bu nedenle Dünya Çocuk Hakları Günü, yalnızca kutlanan değil, aynı zamanda mücadele ve sorumluluk günü olarak da değerlendirilmelidir.
Uçurtmasının ipi kopsa bile sevinen çocuk, özgürlüğün tadını bilen çocuktur. Yetişkinler dünyasının karmaşasında çoğu kez unutulan bu özgürlük arayışı, Dünya Çocuk Hakları Günü’nün de temel ruhuyla buluşur. Çünkü çocukların sadece korunmaya değil, gelişmeye, ifade etmeye, hayal kurmaya ve mutlu olmaya hakları vardır. Rıfat Ilgaz’ın dizeleri, bu gerçekliği hatırlatan güçlü bir çağrıdır: Çocuklar özgür oldukça, hayal kurdukça, gökyüzü hep daha güzel olacaktır.